Manuela van der Horst (47) verkocht haar huis en zegde haar baan op om voor haar moeder Linda (77) op Aruba te gaan zorgen. Haar twee kinderen en haar vriend bleven in Nederland achter. “Na alles wat mijn moeder voor mij heeft gedaan, wil ik haar nu iets teruggeven.”

“Van kleins af aan heeft mijn mamsie me laten ervaren wat echte liefde is. Als ik aan haar denk, voel ik de intense knuffels die ik van haar kreeg — en nog altijd krijg. Liefdevol, sterk, onafhankelijk: een beter rolmodel had ik me niet kunnen wensen. Toen ik drie maanden oud was, verhuisden we van Curacao naar Nederland. Terwijl mijn moeder vol overgave voor ons zorgde, bracht ze in haar eigen verloskundigenpraktijk in Zoetermeer meer dan vierduizend baby’s ter wereld. Zo kregen we thuis met de paplepel ingegoten dat je als vrouw een gezin kunt hebben én voor je eigen kostje kunt zorgen. Een les waar ik haar nog altijd dankbaar voor ben. Pas nadat ik zelf kinderen had gekregen, realiseerde ik me hoe zwaar de combinatie van voltijdwerk en moederschap voor haar moet zijn geweest. Maar klagen deed ze nooit. Ondanks haar drukke baan, overlaadde ze ons met warmte en liefde. En gaf ze ons het gevoel dat als je iets echt wilt, je alles kunt bereiken. Dus toen ik er in maart 2018 achterkwam dat ze eigenlijk niet meer voor zichzelf kon zorgen, wist ik dat ik iets moest doen.”
Soep uit blik
“Na een verjaardagsbezoek aan New York vlogen mijn vriend Peter en ik door naar Aruba om mijn moeder op te zoeken. Ik Skypte dagelijks met haar, maar we hadden elkaar twee jaar niet live gezien. Ondanks haar gebrekkige gezondheid — ze heeft onder andere diabetes en een versleten rug en knieën — leek alles van een afstand prima in orde. Ik schrok me dan ook rot toen ik ontdekte dat ze al tijden niet meer voor zichzelf kookte. Dat lukt lichamelijk niet meer. Dus at ze bijna alleen nog soep uit blik. Ze had mijn zus en mij dat nooit verteld, omdat ze niet wilde dat we ons zorgen zouden maken. Maar vanaf dat moment deed ik dat natuurlijk wel.
Een half jaar later ging ik terug om te kijken hoe het met haar was. Toen ontdekte ik nog veel meer problemen. Dat ze het overzicht over haar administratie al jaren kwijt was, bijvoorbeeld. Op dat moment wist ik: ze heeft permanent hulp nodig. En ook dat ik die haar wilde geven.
De maanden ervoor hadden Peter en ik het er al regelmatig over gehad hoe het verder moest met mijn moeder.  Op de Antillen is het heel normaal dat kinderen voor hun hulpbehoevende ouders zorgen. Vandaar dat de ouderenzorg er lang niet zo goed is als in Nederland. Een tehuis daar was dan ook geen optie. Haar naar Nederland halen eveneens niet, want ik wist zeker dat ze in ons grijze kikkerlandje doodongelukkig zou worden. Bovendien: een oude eik moet je niet verplaatsen. Er zat dus maar één ding op: naar haar toegaan.”
Teruggeven
“In Nederland had ik een fantastisch leven, met een fijn huis, een lat-relatie met de liefste man ter wereld, twee succesvolle, studerende kinderen van 21 en 19, een grote, warme vriendenkring en ontzettend leuk werk als hoofdconducteur en zelfstandig stemtrainer. Het was dus nogal wat om een nieuw leven te beginnen op Aruba. Maar twijfel voelde ik niet. Het moment was gekomen om iets voor mijn moeder terug te doen. Net als zij 21 jaar geleden had gedaan toen ze naar de Antillen terugging om voor háár moeder te zorgen.
Peter stond meteen achter het plan. Hij heeft een groot hart en wist dat ik er later spijt van zou krijgen als ik niet zou gaan. ‘Dan kom ik je gewoon elke maand een weekend opzoeken’, zei hij. Mijn zoon Phil, die bij zijn vader woont, moest wel even slikken toen hij het hoorde. Hij wist dat hij me heel erg zou gaan missen. Ook mijn dochter Lynn — verloskundige in opleiding — had het er  moeilijk mee, al gunde ze het haar oma en mij met heel haar hart.
Van kinds af aan ben ik met allebei mijn kinderen ontzettend close. De navelstreng met hen doorknippen was dus heel moeilijk. Toch voelde ik dat het de goede keus was, óók voor hen. Ik was zelf zwanger van Lynn toen mijn moeder naar Aruba vertrok. Verschrikkelijk vond ik dat toen. Tegelijkertijd creëerde haar vertrek voor mij de ruimte om nieuwe wegen in te slaan. Bijvoorbeeld een eigen bedrijf starten. Die vrijheid om zichzelf te ontdekken, gun ik mijn kinderen ook. ‘Wil je in ieder geval mijn eerste studiejaar nog blijven?’, vroeg mijn dochter. Dat heb ik gedaan.
Zelf had ik trouwens ook tijd nodig om naar mijn vertrek toe te groeien. Mijn baan opzeggen, mijn huis verkopen, alles inpakken, afscheid nemen: het waren heftige en emotionele maanden. Waarom ik al mijn schepen achter me verbrandde? Natuurlijk had ik een sabbatical kunnen nemen en mijn huis kunnen verhuren. Maar ik wil dat mijn moeder weet dat ik er vanaf nu voor haar ben, ongeacht hoe lang dat nodig is. Bovendien is mijn definitieve vertrek een stok achter de deur om snel aan mijn eigen toekomst op Aruba te gaan werken. Want ik moet natuurlijk wel geld verdienen.
Op 15 september 2019 was eindelijk zover. Op Schiphol ontbeten mijn kinderen, Peter en ik samen. Als verrassing kwam ook nog een paar goede vrienden. Vlak voor mijn vertrek, knuffelden we elkaar zo stevig dat we haast één werden. Eenmaal door de douane was ik verdrietig en euforisch tegelijk. Het voelde niet als afscheid, maar als een nieuw begin. Eindelijk kon mijn  avontuur echt beginnen.”
Balans
“Inmiddels ben ik een paar maanden op Aruba. Na 21 jaar op grote afstand van elkaar te hebben gewoond, zijn mijn moeder en ik ineens elke dag samen. Natuurlijk is dat wennen; we moeten allebei onze draai vinden in deze situatie. Aan de ene kant kennen we elkaar door en door, aan de andere kant is alles nieuw. Want mijn sterke, onafhankelijke moeder van vroeger, die is er niet meer. Lichamelijk is ze beperkt en ook geestelijk is ze niet zo scherp als vroeger. In plaats van dat ik op haar leun, steunt ze nu op mij.
Het kost tijd om te accepteren dat ze eerder slechter dan beter zal worden. Ik zit nog middenin dat rouwproces. En in de zoektocht naar het invullen van mijn nieuwe rol. Met vallen en opstaan leer ik wat het betekent om dag in, dag uit voor iemand te zorgen. Hoe laat ik mijn moeder in haar waarde en respecteer ik tegelijk mijn eigen grenzen? Op dat soort vragen kun je je niet echt voorbereiden. De antwoorden moet je gaandeweg ontdekken.
Het begint in ieder geval met het loslaten van verwachtingen. Verwachtingen over waar mijn moeder nog toe in staat is, over wat we nog kunnen delen. En met het sluiten van compromissen. We zijn twee sterke vrouwen, gewend om dingen op onze eigen manier te doen. Dat botst regelmatig. Mijn moeder rookt bijvoorbeeld graag een sigaretje. Ik vind dat vreselijk, maar ik kan het haar moeilijk in haar eigen huis verbieden. Dus hebben we afgesproken dat ze in ieder geval minder rookt. Misschien wil ze dat straks wel buiten doen. Zo zoeken we steeds naar een goede balans tussen onze beider belangen.”
Schriftje
“De reis die we samen zijn aangegaan is intens en spannend en mooi, maar soms ook frustrerend en verdrietig. Wat me helpt, is om me steeds weer op de positieve dingen te focussen. We delen bijvoorbeeld een grote liefde voor lekker eten. Dus kook ik elke dag uitgebreid voor haar. En maak ik van iedere maaltijd een feestje. Bijvoorbeeld door de tafel met haar prachtige oude servies te dekken. Als ik haar dan van mijn kookkunsten zie smikkelen, geniet ik daar intens van. Prachtig toch, dat ik haar dat plezier kan geven?
Verder zorg ik dat ik voldoende tijd en aandacht voor mezelf houd. Zo ga ’s ochtends vroeg altijd even zwemmen, of doe ik een uurtje yoga. Op die manier laad ik me weer op. Ook ben ik druk bezig om mijn bureau voor online stemtrainingen, voicepoweronline.com, verder uit te bouwen. Aan mijn eigen toekost werken biedt goede afleiding. Wordt het me desondanks te veel, dan lucht ik mijn hart bij mijn vriend of vriendinnen. Dankzij WhatsApp en FaceTime kan dat tegenwoordig gelukkig heel makkelijk.
Eerlijk toegegeven: zonder internet en sociale media had ik het hier vermoedelijk niet volgehouden. Want ik mis mijn kinderen en mijn vriend meer dan ik had gedacht. Sommige dagen voelt het alsof mijn hart door de gehaktmolen gaat. Tegelijkertijd vind ik het zo mooi om te zien hoe onze liefde door de afstand verdiept. Als Peter naar Aruba komt, genieten we intens van het samenzijn. Telkens als hij heen en weer vliegt, neemt hij een schriftje van Lynn en mij mee. Daarin schrijven we om beurten persoonlijke boodschappen aan elkaar en delen we recepten. Natuurlijk kan dat ook via WhatsApp, maar zo’n papieren boekje doorgeven heeft iets magisch. Als je het in handen hebt, voel je je even extra dicht bij elkaar.”
Trots
“Toen ik mijn omgeving vorig jaar over mijn plannen vertelde, reageerden de mensen dichtbij me meteen enthousiast. Ze vonden het gaaf en stoer dat ik deze stap waagde. Zo’n sprong in het diepe past ook echt bij mij, vonden ze, want ik ben altijd een pionier geweest. Tot mijn verbazing waren kennissen en collega’s helaas lang niet altijd zo begripvol. Je wilt niet weten wat voor rare verwijten ik naar mijn hoofd geslingerd heb gekregen. Dat ik mijn kinderen in de steek liet en dat ik mijn vriend in de armen van een ander dreef, bijvoorbeeld. Veel mensen hadden ook direct een oordeel klaar. Kennelijk zat het al niet goed met mijn relatie, anders zou ik nooit vertrekken, zeiden ze dan.
Die kritiek raakte me enorm. In eerste instantie ging ik vol in de verdediging. Dan zei ik dat ik mijn familie heus wel elke dag zou bellen. Tot ik me realiseerde dat die opmerkingen meer over hen zeiden dan over mij. Kennelijk snapten ze niets van de kracht en de puurheid van de liefde voor mijn kinderen en mijn vriend. Die is niet plaatsgebonden. Ik heb er nooit aan getwijfeld dat mijn relatie met hen, ook met een oceaan ertussen, goed zou blijven.
Ik ben er ontzettend trots op dat mijn gezin het ook zo positief ervaart en me honderd procent steunt. We doen het samen, zo voelt het echt. De zorg voor mijn moeder geeft zin en verdieping. Aan haar leven, aan dat van mij én aan dat van mijn familie. Wat de toekomst ook brengt, deze ervaring neemt niemand ons meer af.”

Gepubliceerd in Margriet 12, maart 2020.