Froukje van der Meer probeerde tientallen keren een einde aan haar leven te maken. Een bericht daarover dat ze onlangs op sociale media plaatste, werd talloze keren geliket en gedeeld. “Praten over zelfmoord is nog altijd taboe.” 

PASPOORT
Naam: Froukje van der Meer
Geboren: 9 februari 1990 in Drachten
Opleiding: havo, HBO-lerarenopleiding Economie, HBO Verpleegkunde, HBO-opleiding Ervaringsdeskundige in de zorg. Start na de zomer met een bachelor Psychologie aan de Open Universiteit
Werk: Ervaringsdeskundige bij het FACT-team Franeker van GGZ Friesland

Ik ben die verwarde weglopen vrouw-melding van Burgernet. Ik ben ook de verwarde vrouw die de politie van het spoor heeft gehaald.

Zo begon Froukje van der Meer (30) een persoonlijk bericht dat ze op zaterdag 11 juli 2020 op sociale netwerksite LinkedIn postte. Een impulsieve actie was het, om haar gedachten over haar psychische problemen en zelfdoding online te zetten. “Als ervaringsdeskundige in de GGZ probeer ik andere mensen in psychische nood te helpen”, zegt ze aan haar eettafel in een sfeervolle rijtjeswoning in Sneek, waar ze net verse muntthee heeft geserveerd. “Het begint met je verhaal durven delen. Daarom vind ik het belangrijk daar zelf ook open over te zijn.”
Nadat ze het bericht had geplaatst, ging Froukje nietsvermoedend wandelen met haar hond Simmer. Al snel begon haar telefoon te piepen. Niet één of twee keer, maar tientallen keren achter elkaar. “Ik wist niet wat me overkwam”, vertelt ze, terwijl ze honing door haar thee roert. “Binnen een paar uur was het bericht honderden keren geliket.”
Haar verhaal bleek enorm veel los te maken. Binnen drie weken reageerden meer dan 14.000 mensen op de LinkedIn-post. Ruim 700 schreven er een persoonlijk commentaar bij. Veel lotgenoten, die zelf probeerden een einde aan hun leven te maken, of erover denken dat te doen. Maar ook familieleden, die door zelfdoding een naaste verloren. Zorgverleners, die suïcidale patiënten behandelen. En politiemensen en treinpersoneel, die in hun werk met deze groep te maken krijgen. 

Had je gedacht dat je bericht zoveel teweeg zou brengen?
“Totaal niet. Eerlijk gezegd was ik er behoorlijk door overdonderd. Ik weet dat het het onderwerp veel mensen raakt. Maar meestal blijven de verhalen hierover verborgen. Mijn eigen openheid creëerde een platform voor anderen om hun ervaringen te delen. Kennelijk is daar een enorme behoefte aan. Meerdere mensen hebben me ook benaderd voor een gesprek. Zo heb ik inmiddels een vrouw ontmoet, die me graag haar persoonlijke geschiedenis wilde vertellen. En een politie-academie heeft me uitgenodigd om gastlessen te verzorgen voor agenten-in-opleiding. Hopelijk is dit pas het begin. Voor de goede orde: ik vind het zelf óók heel spannend om hierover te praten. Maar ik doe alles om het taboe rond zelfdoding te helpen doorbreken.” 

Is dat er dan nog steeds?
“Zeker weten. Mensen die aan zelfdoding denken, of daar een poging toe doen, schamen zich. Dan ben je niet honderd punten, is het heersende beeld. De maatschappij oordeelt vaak ook hard over ons. Want hoe kun je je omgeving zoiets aandoen? Maar als een buitenstaander zoiets zegt, begrijpt die niet wat er in het hoofd van een wanhopig iemand omgaat. Achter elke zelfmoordpoging zit immers een beschadigd mens met ondraaglijk veel pijn, die hulp nodig heeft. Laten we daar als samenleving alsjeblieft meer oog voor hebben.”
Zo’n 400.00 Nederlanders voelen zich zo depressief en terneergeslagen, dat ze aan zelfdoding denken. Ieder jaar doen ongeveer 100.000 volwassenen daar een poging toe. In 2019 maakten 1.811 mensen zo een einde aan hun leven, becijferde het CBS, 1.232 mannen en 579 vrouwen. Dat zijn vijf per dag, iedere dag weer. En dus nog veel meer mensen die het proberen.
Froukje is één van de gezichten achter deze kille cijfers. Ze is al lang geleden opgehouden haar zelfmoordpogingen te tellen. In naar schatting twintig gevallen was ze er zo slecht aan toe, dat ze in het ziekenhuis belandde. Eenmaal moest ze zelfs worden gereanimeerd. 

Weet je nog wanneer je voor het eerst dacht: ik wil dood?
“In de brugklas van de havo. Ik wil er inhoudelijk niet op ingaan, maar mijn jeugd was heel onveilig. Ik ben al jong ernstig getraumatiseerd. Voor mijn gevoel was ik totaal waardeloos, mocht ik er niet zijn. Ik ontwikkelde een eetstoornis en begon mezelf te snijden. Als afleiding van de geestelijke pijn, maar ook omdat ik voor mijn gevoel straf verdiende. Gaandeweg raakte ik verder en verder in de knoop. Ik werd depressief, kreeg ernstige faalangst. Mijn wanhoop werd te groot om te kunnen dragen. Steeds vaker fantaseerde ik over de dood. Het was de enige manier om rust te vinden, dacht ik. Op internet zocht ik naar methodes om er een einde aan te maken. Uiteindelijk deed ik mijn eerste serieuze poging op mijn vijftiende. Omdat mijn vriendinnen op de middelbare school een ander profiel kozen, kwam ik alleen in een nieuwe klas terecht. Daarmee verdween mijn laatste stukje zekerheid, mijn laatste houvast. Het was de spreekwoordelijke druppel. Thuis ben ik op bed gaan liggen en heb een grote hoeveelheid pillen geslikt.”

Het was de eerste poging van velen. Heb je nooit hulp gekregen?
“Ik ben meerdere keren opgenomen geweest en heb allerlei behandelingen gehad. Maar tot voor kort is er eigenlijk nooit een goede diagnose gesteld. Daardoor was de hulp die ik ontving niet effectief. Pas een paar maanden geleden heb ik een vrijgevestigde psychiater gevonden, die de vinger op de zere plek wist te leggen. Hij stelde vast dat ik aan een complexe post-traumatische stressstoornis lijd. Daar behandelt hij me nu voor. Het is loodzwaar, omdat ik hiervoor oude trauma’s moet herleven. Maar ik heb voor het eerst in mijn leven het gevoel dat ik nu echt verder kom. Overigens denk ik nog steeds regelmatig aan de dood. Eerlijk gezegd kan ik me geen leven voorstellen zonder suïcidale gedachten. Het grote verschil is dat ik er nu beter mee om kan gaan, en op tijd om hulp vraag.”
De online reacties op Froukjes LinkedIn-post waren voor het overgrote deel positief. Lezers prezen haar voor haar openheid en oprechtheid. Veel mensen herkenden hun eigen leed in haar woorden, en voelden zich daardoor gehoord en gezien. Toch klonken er ook een enkel kritische geluid. Vooral naar aanleiding van een passage over ‘springers’. “Hoe vaak hoor ik mensen niet zeggen of lees ik ergens dat het ontzettend egoïstisch is om voor de trein te springen”, schreef Froukje daarover. “Dan denk ik: ze moeten eens weten. Niemand bij zijn volle verstand maakt bewust de keus om een treinmachinist een trauma te bezorgen. Maar als je heel erg suïcidaal bent, sta je daar niet meer bij stil. Het enige doel is de heilige rust van de dood.”

Snap je dat sommige lezers boos werden over je uitspraak? Voor mensen die zoiets meemaken, is het immers traumatisch.
“Absoluut. Die ervaring gun ik niemand. Tegelijkertijd heb ik zelf ook meerdere keren op het spoor gestaan. Als ik daar niet letterlijk was weggetrokken door omstanders, had ik dit verhaal nu niet kunnen vertellen. Achteraf kan ik me goed voorstellen dat mensen mijn acties egoïstisch vinden. Maar dat waren ze niet. Integendeel, ik dacht oprecht dat de wereld beter af was zonder mij.” 

Kun je uitleggen wat je voelde toen je op dat spoor stond?
“Ik dook onder een spoorboom door en liep een tegemoetkomende trein tegemoet. Je zou het kunnen omschrijven als een vlaag van verstandsverbijstering. Alles in een mens is gericht erop om te overleven. Het gaat dus tegen ieder instinct in om de dood bewust op te zoeken. Op dat moment maakte ik echter geen rationele keuzes meer. Weet je, als je zo ver bent dat je daadwerkelijk een einde aan je leven wilt maken, beland je in een soort soort staat van bewustzijnsvernauwing. De radeloosheid is allesoverheersend. Er is in je hoofd dan geen ruimte meer voor inlevingsvermogen of empathie. Dat heeft niets te maken met kwade wil, maar met ondraaglijk leed, en met onmacht. Is een poging tot zelfdoding egocentrisch? Absoluut, want alles draait op dat moment om het beëindigen de pijn. Maar egoïstisch? Dat zeker niet.”

Wat wil je zeggen tegen mensen die met zelfmoordgedachten rondlopen?
“Je bent niet de enige. En je hoeft je last niet alleen te dragen. Schaam je er alsjeblieft niet voor om om hulp te vragen. Voor de duidelijkheid: het heeft jaren geduurd voordat ik dat zelf durfde. Maar het lucht zó op om je zorgen en verdriet te delen. Als je de stap naar de huisarts te groot vindt, bel dan met 113. Want niemand verdient het om dit soort wanhoop in eenzaamheid door te maken.”

[Kader]
HULPLIJN
Wilt u naar aanleiding van dit artikel over het onderwerp zelfdoding praten? Of heeft u hulp nodig? Neem dan contact op met Stichting 113 Zelfmoordpreventie. Bel naar het gratis telefoonnummer 113 (24 uur per dag bereikbaar, anoniem op uw telefoonfactuur) of start een chat op 113.nl. Op deze website is ook veel informatie te vinden voor mensen die aan zelfmoord denken, en voor hun naasten. 

Gepubliceerd in de Leeuwarder Courant en het Dagblad van het Noorden, 8 augustus 2020. Foto: Niels de Vries.