Als je een huidkanker in je gezicht moet laten verwijderen, wil je daar natuurlijk zo min mogelijk littekens aan overhouden. Een speciale operatietechniek, Mohs’ micrografische chirurgie, helpt daarbij.  

Monique Dijkstra (53) had al tijden een raar plekje onderin haar hals. Het leek op een klein wondje, met een korstje. “Als ik me na het douche afdroogde, ging het regelmatig open”, vertelt ze. “Dan bloedde het een beetje. Het wilde maar niet genezen.”
Afgelopen voorjaar kaartte ze het aan bij de huisartsassistente. “Laat er toch maar even naar kijken”, adviseerde die. Voor de zekerheid nam de huisarts een biopt. De uitslag: het was basaalcelcarcinoom, een vorm van huidkanker.

Mohs’ chirurgie
De huisarts verwees Monique Dijkstra naar het MCL, waar een dermatoloog de aangetaste huid (en een andere plek op haar schouder) zorgvuldig verwijderde. Terwijl ze op operatietafel leg, wees ze de arts erop dat ze óók een raar plekje op haar neus had. “Dat was slechts een paar millimeter groot. Maar door de diagnose huidkanker was ik natuurlijk extra alert geworden.”
Helaas bleek ook dat kanker. Om plekje het weg te halen, moest Monique een tweede keer onder het mes. Maar nu zou de dermatoloog het anders aanpakken. “Ze vertelde me dat ze voor zo’n operatie in het gezicht een speciale methode hebben, Mohs’ chirurgie, waarmee ze het litteken zo klein mogelijk te kunnen houden. Voor die behandeling moest ik dan wel naar het ziekenhuis in Drachten, waar het MCL mee samenwerkt. Dat vond ik geen punt. Ik was al lang blij met het aanbod, want aan de eerdere ingreep had ik flinke littekens overgehouden. Ik moest er niet aan denken dat dat ook op mijn neus zou gebeuren.” 

Schoon
Mohs’ micrografische chirurgie is een speciale operatietechniek, geschikt voor een bepaalde vorm van huidkanker (basaalcelcarcinoom), die vooral in het gezicht wordt gebruikt. De methode is vernoemd naar de bedenker, de Amerikaanse dokter Mohs. Simpel samengevat komt het er op neer dat een speciaal opgeleide dermatoloog bij het wegsnijden van de huidkanker in het gezicht heel spaarzaam te werk gaat. Het litteken blijft op die manier zo klein mogelijk.
“Natuurlijk wil je wel zeker weten dat de snijvlakken helemaal schoon zijn, en er geen tumorcellen achterblijven” zegt Joline Zuidema, een van de MCL-dermatologen die in deze techniek is gespecialiseerd. “Vandaar dat we het weefsel na het verwijderen meteen onder de microscoop onderzoeken. De patiënt wacht ondertussen in de wachtkamer. Als blijkt dat de kanker niet helemaal weg is, roepen we hem of haar terug en herhalen we de procedure, waarbij we net iets meer wegsnijden.”
Gemiddeld zijn er twee rondes nodig voor de huid ‘schoon’ is. Zodra het sein veilig is gegeven, sluit de arts de wond. Joline Zuidema: “Door deze aanpak voorkomen we dat we onnodig gezond weefsel verwijderen, of dat patiënten later moeten terugkomen voor een tweede operatie.” 

Kennis van zaken
Jaarlijks worden zo’n 600 Friese patiënten met huidkanker in het gezicht geopereerd met de Mohs-methode. Drie ziekenhuizen werken daarbij samen: het MCL, Nij Smellinghe in Drachten en het Antonius Ziekenhuis in Sneek. “Dat doen we vooral om praktische redenen”, aldus Joline Zuidema. “Het vergt nogal wat organisatie om op deze manier te opereren. Bij de afdeling pathologie moet bijvoorbeeld steeds een analist paraat staan om het verwijderde weefsel te prepareren, zodat wij het onder een microscoop kunnen bekijken. Daarnaast hebben niet alleen de specialisten kennis van zaken nodig, maar ook de assistenten. Het loont echt om de krachten te bundelen.”
Vandaar dus, dat alle Mohs-operaties in Friesland op één plek worden uitgevoerd, in Drachten. De zeven gespecialiseerde Mohs-dermatologen opereren in duo’s drie dagen per week. Samen behandelen ze dan vier of vijf patiënten per dag.  Die zijn overwegend 50-plus. Dat heeft ermee te maken dat basaalcelcarcinoom zich meestal heel langzaam ontwikkelt. De grote boosdoener: UV-straling van de zon.
“De meeste zonneschade is vaak al op jonge leeftijd ontstaan”, verduidelijkt Joline Zuidema. “In het midden van de vorige eeuw wisten we immers minder goed hoe schadelijk zonlicht voor de huid kan zijn. Mensen smeerden hun kinderen toen dus nog nauwelijks in. Omdat het dikwijls decennia duurt voordat zulke beschadigingen tot huidkanker leiden, openbaren de problemen zich bij veel patiënten nu pas. Gelukkig is basaalcelcarcinoom goed te behandelen en zaait dat zelden uit.” 

Onzichtbaar
Terug naar Monique Dijkstra. In september 2021 werd het plekje op haar neus met behulp van Mohs’ chirurgie verwijderd. “Vooraf was me verteld dat het proces de hele dag kon duren. Bij aankomst was er al een plekje voor me in de wachtkamer gereserveerd. Niet lang daarna werd ik opgehaald voor de ingreep.”
Onder lokale verdoving sneed de dermatoloog het plekje weg. Hij vroeg nog of ze het in de spiegel wilde zien, maar daar had ze geen behoefte aan. “Vervolgens kreeg ik een groot drukverband op mijn gezicht en ging ik terug naar de wachtkamer om op de uitslag te wachten. Dat duurde een flinke tijd, maar daar had ik me op ingesteld. Ondertussen werd ik uitstekend verzorgd, onder andere met een lunch.” Na een paar uur kreeg ze te horen dat de snijranden schoon waren, en dat de procedure niet hoefde te worden herhaald. Een meevaller.
Een week later was ze terug om de hechtingen te laten verwijderen. “De arts heeft de wond ontzettend netjes gesloten. De hechtingen zaten precies in de plooi van mijn neusvleugel. Als je het niet weet, zie je er niets van. Wel voelt het puntje van mijn neus nog steeds doof. Maar als het goed is, trekt dat met de loop der tijd vanzelf weg.” 

Gepubliceerd in MCL Magazine #2,  januari 2022. Foto: Menno de Boer.